گزارش لیدی شال؛
ایران بهشت فراریان مالیات رؤیایی به نام نظام کارآمد مالیاتی
لیدی شال: اصلی ترین منبع درآمد در اقتصاد کشورها به مالیات ستانی مربوط می شود؛ با این وجود در ایران به سبب سیاستگذاری های اشتباه، ضعف در اجرای قوانین درآمدهای مالیاتی بالقوه محقق نمی گردد.
به گزارش لیدی شال به نقل از مهر، اقتصاد جهان در ضمن ۵۰ سال اخیر با تغییراتی همراه بوده و نظریه های اقتصادی قدیمی فراموش شده است، به طوریکه بیشتر کشورهای پیشرفته، «مالیات» را به عنوان محور منابع درآمدی خود قرار داده اند. هر چند مقایسه وضعیت اقتصاد ایران با کشورهای توسعه یافته چندان منطقی به نظر نمی رسد اما همیشه مسئولان اقتصادی کشور داعیه حرکت به سمت اقتصادهای برتر را داشته اند؛ با این وجود در ایران، «مالیات» جایگاه والایی در درآمدهای کشور نداشته و بیشترین سهم در ترکیب درآمدهای کشور همچنان به فروش نفت خام و مشتقات آن اختصاص پیدا می کند.
البته بررسی روند کشور بیان کننده آنست که با تشدید تحریم های غرب، دولت ها به سبب کاهش درآمدهای نفتی به سمت تحقق درآمد مالیاتی حرکت کرده اند اما این اقدامات کاملاً مقطعی بوده و بعد از رفع تحریم ها یا افزایش قیمت نفت خام، بار دیگر سیاست اقتصادی راحت و بدون دردسر یعنی فروش نفت خام جایگزین مالیات ستانی شده و قوانین مالیاتی نادیده گرفته شده اند.
نکته اساسی این بوده که مالیات و کارهای اقتصادی دارای تأثیر متقابل بوده و جهت دستیابی به یک رشد اقتصادی پایدار و افزایش سهم مالیات از درآمدهای دولت نیاز است یک بازبینی جدید در سیاست های اقتصادی صورت گیرد.
«مالیات بردرآمد شرکت ها»، «مالیات بردرآمد اشخاص»، «مالیات بر مصرف»، «مالیات املاک مسکونی»، «مالیات خودرو»، «مالیات جاده»، «مالیات زیست محیطی» انواع درآمدهای مالیاتی است که هم اکنون در کشورهای توسعه یافته دریافت می شود و جای خالی برخی از آنها در کشور ما احساس می شود.
مقایسه مالیات ستانی در ایران با سایر کشورهای جهان
بررسی ساختار مالیاتی ایران نشان میدهد که «مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی»، «مالیات بر شرکت ها»، «مالیات بر ثروت» و سایر مالیات ها نظیر «واردات» و «مالیات بر کالاهای خاص» به عنوان درآمدهای مالیاتی کشور شناخته می شوند، البته در سالهای اخیر طرح های از قبیل «مالیات بر املاک»، «خودروهای لوکس»، «مالیات بر عایدی سرمایه» مطرح گردیده است اما اجرای ناقص این طرح ها سبب شده است نه درآمد چندان بالایی عاید حاکمیت شود و نه خاصیت تنظیم گری خاصی اینطور طرح ها حس گردد.
اظهارنظر رییس سازمان امور مالیاتی بیان کننده آنست که میزان تحقق درآمدهای مالیاتی کشور در سال قبل برابر ۳۰۶ هزار میلیارد تومان بوده است؛ به عبارت دیگر، تحقق درآمدهای مالیاتی نسبت به بودجه ۱۱۲ درصد است، با وجود این که عملکرد مالیاتی کشور در سالهای اخیر بهبود یافته اما مقایسه ایران با دیگر کشورها همچنان حکایت از فاصله بسیار زیاد دارد.
یکی از اصلی ترین شاخص ها بمنظور بررسی روند مالیاتی کشور به «شاخص نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی» مربوط می شود، پژوهش های بین المللی بیان کننده آن بوده که این نرخ در کشورهای پیشرفته جهان بیش از ۲۴ درصد بوده است. تعدادی از یافته های بین المللی دیگر نیز نشان میدهد که سهم درآمد مالیاتی از تولید ناخالص داخلی در اقتصاد کشورهای توسعه یافته حدود ۴۰ درصد است که این رقم برای اقتصاد کشورهای درحال توسعه تنها ۱۵ درصد است.
این در حالی است که نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در ایران در دهه انتهای قرن سیزدهم (۱۳۹۰-۱۴۰۰) بین ۶ تا ۹.۲ درصد در نوسان بوده و هم اکنون حدود ۶.۲ درصد است البته برمبنای برنامه پنج ساله ششم توسعه این نرخ باید به ۱۰ درصد افزایش پیدا کند که به سبب اختتام مدت زمان این برنامه و شرایط مالیات ستانی کشور، دسترسی به این رقم نا ممکن خواهد بود.
نکته جالب توجه این بوده که شاخص نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۴۵ و با شروع به کار سازمان امور مالیاتی حدود ۷.۵ درصد بوده است و با آنکه در مقاطعی افزوده شد اما در مجموع شاهد یک روند ثابت در این شاخص بوده ایم و این امر حکایت از ضعف بسیار جدی در نظام مالیاتی کشور است.
پژوهش های انجام شده بیان کننده آنست که «محدود بودن پایه های مالیاتی نظیر مالیات بر عایدی سرمایه»، «نرخ های پایین مالیات»، «عدم شفافیت»، «فقدان پایگاه اطلاعات اقتصادی»، «در نظرگرفتن معافیت ها و استثنائات فراوان»، «حجم بالای اقتصاد غیررسمی و فرار مالیاتی» از مهم ترین دلیلهای پایین بودن نسبت مالیاتی ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان است.
از طرفی بررسی درباب نرخ مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی نیز نشان از تفاوت فراوان ایران با دیگر کشورها دارد به شکلی که بالاترین نرخ مالیات بردرآمد اشخاص حقیقی در ایران، ۲۵ درصد کمتر از سایر کشورها است که این مورد از نظر عدالت اجتماعی بسیار بااهمیت است بدین سبب ارتقای فرهنگ مالیاتی و همراهی مالیات دهندگان با اصلاحات مالیاتی در این میان نقش پراهمیتی دارد.
ناگفته ماند در ایران تعداد اظهار نامه های مالیاتی به ازای هر کارمند مالیاتی تفاوت فراوان با کشورهای دیگر دارد، این نسبت در ایران حدود ۱۶۰ و بطور متوسط برای کشورهای دیگر ۱۵۰۰ است، به بیان دقیق تر در ایران هر کارمند مسئول رسیدگی به اظهار نامنه ۱۶۰ نفر است که نسبت به متوسط جهانی فاصله ۹ برابری دارد، که این امر به شیوه گرفتن مالیات کشور مربوط است.
بررسی روند گرفتن مالیات در ایران و سایر کشورها بیان کننده آنست که فاصله بسیار عظیمی میان درآمدهای مالیاتی ایران و کشورهای توسعه یافته وجود دارد، از طرف دیگر با وجود تصویب قانون جدید مالیاتی در سال ۱۳۹۸ اما این قانون به شکل دقیق و جامع اجرا نمی گردد.
علاوه بر این یکی از اصلی ترین مسائل در زمینه نظام مالیاتی به بحث به روز بودن قوانین مربوط می شود متأسفانه دراین زمینه نیز اقداماتی صورت نگرفته است و یک نیاز جدی جهت مطالبه و آگاه سازی احساس می شود. با این تفاسیر خبرگزاری مهر در سلسله گزارش های «ایران و مالیات» به بررسی وضعیت نظام مالیاتی ایران و دیگر کشورها، قوانین، نقاط قوت و ضعف و به بیان کلی مطالبه گری در زمینه مالیاتی کشور خواهد پرداخت.
منبع: ladyshal.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب